تهیه نقشه راه گیاهان دارویی سرزمین طلا و یاقوت های سرخ، درآمد 2هزار میلیاردی ازکشت گیاهان بومی
به گزارش وبلاگ سایه، بر اساس آمارها درآمد استان خراسان جنوبی در سال گذشته از کاشت گیاهان دارویی بیش از 2 هزار میلیارد تومان بوده و مواد موثره موجود در گیاهانی چون زعفران، زرشک و عناب بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی است، ولی به دلیل نبود دانش و امکانات کافی از این پتانسیل اقتصادی استفاده نمی شود؛ از این رو از سوی محققان دانشگاه بیرجند نقشه راه گیاهان دارویی و طب سنتی استان بر مبنای برنامه 10 ساله تهیه، طراحی و اجرایی شد.
با وبسایت گردشگری سازمان میراث فرهنگی همراه باشید.
به گزارش وبلاگ سایه، استان خراسان جنوبی در اقلیم خشک و نیمه خشک واقع شده است و از تنوع گیاهی بالا و مناطق با پتانسیل زیاد در حوزه گیاهان دارویی برخوردار است.
با توجه به افزایش حجم تجارت جهانی گیاهان دارویی و فرآورده های آن، افزایش سهم طب سنتی در سیستم سلامت کشور در نقاط مختلف، پیشینه غنی ایران در طب سنتی و همچنین مستعد بودن استان خراسان جنوبی، احیا و توسعه گیاهان دارویی و طب سنتی ایرانی با استفاده از تمام منابع ملی، در این استان ضروری است.
بر این اساس محققان دانشگاه بیرجند بر اساس برنامه ستاد گیاهان دارویی معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری اقدام به تهیه نقشه گیاهان دارویی این استان کرده اند.
اجرای طرح پژوهشی در حوزه ملی
دکتر محمدحسین امینی فرد، عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند و مجری طرح در گفت وگو با وبلاگ سایه، در این باره گفت: با توجه به مصوبه سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی کشور در جلسه 735 مورخ 25 تیرماه سال 1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی و جهت تحقق اهداف و سیاست های راهبردی این سند مهم در برش منطقه ای و استانی، طرح پژوهشی با عنوان تهیه، طراحی و اجرای نقشه راه گیاهان دارویی و طب سنتی استان خراسان جنوبی توسط ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و از طریق بنیاد نخبگان خراسان جنوبی اجرایی شد.
وی هدف از اجرای این طرح را مطالعه، طراحی و اجرا و سیاست گذاری در جهت تحقق اهداف سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی دانست و اظهار کرد: از این رو نقشه راه گیاهان دارویی و طب سنتی می تواند به عنوان نقشه فنی و اجرایی تحقق اهداف سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی در استان خراسان جنوبی تلقی شود.
به گفته مجری طرح، وجود این نقشه برای شناخت موانع، مسائل، محدودیت ها و ظرفیت ها و اقدامات اساسی برای گیاهان دارویی و طب سنتی در استان خراسان جنوبی بسیار مفید خواهد بود.
امینی فرد خاطر نشان کرد: نقشه راه به این موضوع می پردازد که در انطباق با سند توسعه استان، چه کاری و در چه زمانی، با چه اولویتی، چه منبع اعتباری و چه فناوری باید انجام شود تا به اهداف منطقه ای سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی کشور دست یافت.
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند به بیان پتانسیل های استان خراسان جنوبی در زمینه گیاهان دارویی پرداخت و گفت: استان خراسان جنوبی در اقلیم خشک و نیمه خشک واقع شده است؛ از این رو این استان از اقلیم بسیار خاص برخوردار است که از آن جمله می توان به تفاوت دمای شب و روز اشاره کرد که به بیش از 10 درجه سانتی گراد می رسد.
پتانسیل استان خراسان جنوبی
وی تبخیر و تعرق با پتانسیل بیش از 2200 میلی متر، متوسط بارندگی 120 میلی متر در سال، بادهای منظم با سرعت متوسط بیش از 4 متر بر ثانیه در 223 روز از سال و آسمان آفتابی بیش از 300 روز در سال را از دیگر ویژگی های اقلیمی این استان نام برد و خاطر نشان کرد: این شرایط موجب شده تا این استان مستعد شرایط کشت و کار بسیاری از گیاهان دارویی باشد، به گونه ای که بر اساس آمارها، استان خراسان جنوبی دارای تنوع گیاهی بالا (وجود 1200 گونه گیاهی شناخته شده) است.
این محقق حوزه گیاهان دارویی با بیان اینکه این استان حدود 10 درصد تنوع گیاهی کشور را به خود اختصاص داده است، ادامه داد: از این تعداد گونه گیاهی، حدود 60 درصد از آنها استفاده دارویی و صنعتی دارند و 80 گونه از آنها، گونه های بومی کمیاب و مزیت دار به شمار می فرایند.
امینی فرد استان خراسان جنوبی را جزو استان های برتر و یکی از قطب های تولید گیاهان دارویی در کشور توصیف کرد و یادآور شد: به دلیل کشت زعفران، زرشک، عناب و انار، از این استان با عنوان سرزمین طلا و یاقوت های سرخ یاد می شود.
این استاد دانشگاه بیرجند با بیان اینکه از حدود 150 هزار هکتار زمین زراعی و باغی کشاورزی این استان، حدود یک سوم آن یعنی حدود 50 هزار هکتار آن به کاشت گیاهان دارویی اختصاص دارد، اضافه کرد: درآمد استان خراسان جنوبی در سال 97 از کاشت گیاهان دارویی بیش از 2 هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین گیاهان دارویی پرورش یافته در استان نظیر زعفران، زرشک، عناب، انار و گل نرگس به دلیل شرایط خاص آب و هوایی آن، دارای مواد موثره دارویی بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی است، ولی در عین حال به دلیل نبود دانش و امکانات کافی در مورد اینکه چه محصولی و با چه تکنولوژی باید به بازار معرفی شود، در استان از پتانسیل اقتصادی گیاهان دارویی به صورت کامل استفاده نمی شود.
وی ادامه داد: با توجه به افزایش حجم تجارت جهانی گیاهان دارویی و فرآورده های آن و افزایش سهم طب سنتی در سیستم سلامت کشور و همچنین مستعد بودن استان خراسان جنوبی، احیاء و توسعه گیاهان دارویی و طب سنتی ایرانی با استفاده از تمام منابع ملی در این استان ضروری به نظر می رسد.
امینی فرد خاطر نشان کرد: این در حالی است که داشتن یک سند علمی محکم، استراتژیک و راهبردی، انجام این امر را تسهیل خواهد کرد و در این راستا نقشه راه گیاهان دارویی که تهیه شده است، مجموعه ای از طرح ها، سیاست ها و برنامه ها و اقدامات فنی و قانونی در جهت حمایت از سیاست ها و تدوین استراتژی های گیاهان دارویی استان برای مقابله با چالش بیکاری استان، با ایجاد شرایط برای تولید اولیه، تحول صنعتی و صادرات محصولات با ارزش اضافه کرده برای بازارهای جهانی است.
تهیه نقشه راه گیاهان دارویی
وی با تاکید بر اینکه این نقشه بر اساس روش برنامه ریزی استراتژیک بوده و بر مبنای اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برنامه ها ارائه شده است، یادآور شد: علاوه بر مطالعات علمی و پژوهشی برای این طرح، کارگروهای علمی و تخصصی از اعضای هیات علمی دانشگاه بیرجند، دانشگاه علوم پزشکی، جهاد دانشگاهی، مدیران و کارشناسان جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و صنایع و بخش خصوصی استان، تشکیل و از نظرات این کارگروه ها به عنوان اساس و پایه این طرح استفاده شد.
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اضافه کرد: روش تهیه نقشه راه گیاهان دارویی استان خراسان جنوبی را بر اساس روش برنامه ریزی استراتژیک و بر مبنای اهداف 10 ساله (1397 تا 1497) ارائه شد و بر این اساس، این طرح در چهار مرحله اجرایی شده است.
وی تجزیه و تحلیل شرایط موجود گیاهان دارویی و طب سنتی استان خراسان جنوبی، نقاط ضعف و تهدیدها گیاهان دارویی و طب سنتی استان، نقاط قوت و فرصت های گیاهان دارویی و طب سنتی استان خراسان جنوبی و ارائه اقدامات، راهبردها و برنامه عملیاتی جهت تهیه نقشه گیاهان دارویی و طب سنتی استان را از مراحل چهارگانه اجرای نقشه گیاهان دارویی استان خراسان جنوبی نام برد.
برنامه عملیاتی نقشه راه گیاهان دارویی و طب سنتی استان خراسان جنوبی
امینی، برنامه عملیاتی و نقشه راه گیاهان دارویی استان خراسان جنوبی را شامل 5 حوزه دانست و اظهار کرد: برنامه های عملیاتی هر حوزه به طور جداگانه برای توسعه گیاهان دارویی استان ارائه شد که از آن جمله می توان به حوزه های زیرساخت و توانمندسازی تولید گیاهان دارویی خراسان جنوبی، آموزش علمی و کاربردی، پژوهش و تحقیقات، بازار، اقتصاد و صنعت و ترویج و فرهنگ سازی اشاره کرد.
اهداف و بازده نهایی طرح
مجری طرح در پاسخ به این سوال که بعداز اجرای این طرح چه اهدافی در استان خراسان جنوبی محقق خواهد شد، گفت: تحقق اهداف سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی در برش استانی با توجه به مزیت نسبی این بخش کشور در این صنعت و تسهیل توسعه اقتصادی استان خراسان جنوبی با افزایش و مدرنیزه کردن تولید و فرآوری صنعتی گیاهان دارویی از جمله اهداف مد نظر در این زمینه بوده است.
این محقق ارتقاء عملکرد و کیفیت محصولات در گیاهان دارویی در استان، بهبود معاش و اقتصاد کشاورزان، تولیدکنندگان و صنایع مرتبط در استان خراسان جنوبی، معرفی محصولات مهم گیاهان دارویی استان خراسان جنوبی در سطح بین المللی و سهم مهم از بازار بین المللی و افزایش همکاری و ارتباط میان سرمایه داران در جهت تولید، تجاری سازی و نوآوری محصولات گیاهان دارویی و اشاعه طب سنتی و تعریف و تبیین طرح ها و اقدامات فنی و اجرایی در استان را از دیگر اهداف اجرای طرح نقشه گیاهان دارویی در این استان نام برد.
منبع: خبرگزاری ایسنا