هشدار جدی درباره تَرَک جاده هراز - وبلاگ سایه

به گزارش وبلاگ سایه، این روزها ایجاد تَرَک در کوهستان جاده هراز در محدوده روستای آب اسک خبرساز شده است زیرا به علت سقوط بخشی از کوه احتمال بروز فاجعه انسانی در این جاده وجود دارد. اما سوال اینجاست که آیا این ترک را می توان به عنوان یک مخاطره جدی درنظر گرفت؟

گفت و گوی همشهری آنلاین را با فرهاد انصاری، معاون دفتر آنالیز مخاطرات زمین شناسی، زیست محیطی و مهندسی سازمان زمین شناسی کشور می خوانید.

تا چه حد می توان ترکی که در کوهستان جاده هراز ایجاد شده است را مربوط به زلزله سال های دور دانست؟

وجود این ترک ها اصلا موضوع تازه ای نیست و همواره این ترک ها وجود داشته اند. جاده هراز کوهستانی است و در منطقه مرتفعی واقع شده است. این منطقه در یک زون فعال زمین ساختی با خطر بالا قرار گرفته است. یعنی همواره حرکت های زمین ساختی در این منطقه سبب ایجاد گسل و چین شده است.

این گسل ها همچنان فعال هستند؟

بله. این گسل ها سنگ ها را خرد می نمایند و مستعد حرکت و ناپایداری هستند. از طرفی چون این کوهستان مرتفع و با شیب تند است بارش ها نیز نقش زیادی در ایجاد این ترک ها و ریزش سنگ دارند. اوایل دهه 70 در منطقه آب اسک جاده به علت ریزش مسدود شد. هم اکنون نیز در این منطقه حوضچه ای وجود دارد که به سبزآب معروف است و از بقایای ریزش دامنه تشکیل شده و اکنون محلی برای پرورش ماهی است.

اگر از اساس این منطقه مستعد ریزش بوده، چرا پس در آن جاده کشیده شده است؟

موضوع زمین لرزه مربوط به امروز و دیروز نیست، بلکه از گذشته خیلی دور وجود داشته است. سنگ ها همواره مستعد لغزش هستند. کشیدن جاده هم از ملزومات است و چاره ای نیست. اما باید این ناپایداری ها را همواره رصد کرد. ما باید بدانیم که جاده هایی مثل هراز یا چالوس همواره دستخوش ریزش سنگ ها هستند و باید پایش شوند. وقتی چنین کوهستانی داریم که کف آن هم رودخانه قرار گرفته است باید این خطرات را پیش بینی کنیم. این ترک ها در سنگ های تراورتن ایجاد می شوند که طبیعی است و از حدود 20 سال قبل نیز این شکاف ها و ترک ها وجود داشتند. چشمه هایی که حاوی املاح معدنی هستند سبب جابه جایی این سنگ ها می شوند، چون محکم نیستند. در نتیجه روی شیب می لغزند و خطر ایجاد می نمایند.

تردد خودروها چطور، در ریزش سنگ ها تاثیرگذار است؟ یا فصل ها؟

بله. ارتعاش خودروها خود عاملی در جابه جایی سنگ هاست. از طرفی ما در فصل های پربارش بیشتر با این مخاطرات رو به رو هستیم.

راه حل چیست؟

حجم لغزش ها بالاست و جزء مواردی نیست که ما بتوانیم این منطقه را به پایداری کامل برسانیم، اما می توانیم آن را کنترل کنیم. مهم ترین کاری که می توان کرد جلوگیری از ورود آب به ترک هاست و این کار با زهکشی سطحی و با هزینه بیشتر زهکشی عمیق قابل کنترل است. این توده ها باید خشک بمانند. با سنگی که خرد می گردد مگر چه کار می توان کرد، اما آب را می گردد کنترل کرد. باید کانال هایی تعبیه گردد تا خطر را کاهش دهد.

پس نمی توان دنبال علاج قطعی بود؟

علاج قطعی وجود ندارد، مگر مسیرجاده هراز عوض گردد یا تونل هایی تعبیه گردد که هزینه بالا می طلبد. با عواملی که ذاتا وجود دارند شاید نتوان کاری کرد، اما کنترل آب شدنی تر است. الان که زمین لرزه ای وجود ندارد، اما تصور کنید مانند سال 82 که در جاده چالوس رخ داد در این جاده نیز رخ دهد. حتما تلفات جبران ناپذیری خواهیم داشت. آب باید مهار گردد و تا جای ممکن شیب این کوهستان با ایجاد معادن دستکاری نگردد. البته در این زمینه کارشناسان دیگر هم باید نظر بدهند. از طرفی کنترل فرسایش رودخانه هم اهمیت دارد. به طور کل بازسازی مهم است و برای حفظ جان مردم مانیتورینگ و رفتارشناسی این منطقه باید در صدر کارها قرار گیرد تا اگر اتفاقی در حال رخ دادن باشد از پیش بتوانیم جلوی تردد مردم را در این جاده بگیریم.